Beyin damarlarından birinin içindeki kas tabakasının zayıflığından dolayı damarda oluşan balonlaşmaya beyin anevrizması denir. Bu balonlaşma damar duvarında incelme ve zayıflamaya neden olur. Bu damarın zayıfladığı bu yerden yırtılması sonucunda oluşan beyin içi kanamaya subaraknoid kanama denir. Bu tür kanamalar inmeye, komaya veya ölüme neden olabilir.

Beyin anevrizması neden olur?

Beyin anevrizmalarının kesin nedeni bilinmemektedir. Ancak bazı faktörlerin beyin anevrizmalarının oluşumuna katkıda bulunduğu kabul edilmektedir. Bu faktörler şunlardır: 1) yüksek tansiyon; 2) sigara kullanımı; 3) genetik yatkınlık; 4) kan damarlarında zedelenme; 5) bazı enfeksiyonlar.

Anevrizma kanarsa ne olur?

Beyindeki bütün anevrizmalar kanamaz. Bazen anevrizmalar küçük bir damar yırtığından kanar. O zaman beyin içine çok az miktarda kanama olur. Bazen de yırtık çok büyük olur; bu durumda çok daha ciddi bulgular ve hatta ölüm oluşabilir.

Beyin anevrizmasında tedavi seçenekleri nedir?

Şu anda var olan tedavi seçenekleri tıbbi, cerrahi ve endovasküler olarak üçe ayrılmaktadır.

Beyin anevrizmalarında tıbbi tedavi nasıl yapılır?

Yırtılmamış bir beyin anevrizmasının tek tedavisi tıbbi tedavidir. Tıbbi tedavi yaklaşımı da sigaranın bırakılması ve kan basıncının kontrolü stratejilerine dayanır. Anevrizmaların oluşmasın, büyümesi ve yırtılmasına etkili olduğu gösterilmiş faktörler bunlardır. Sigaranın bırakılmasıyla birlikte kan basıncının kontrol altına alınması için bir diyet ve egzersiz programına başlanması; gerekirse kan basıncını düşüren ilaçların kullanılması anevrizmalardaki yırtıkları önlemede etkili yöntemlerdir. Bunların yanı sıra anevrizmanın boyutlarının ve büyüyüp büyümediğinin takip edilmesi amacıyla düzenli olarak radyografik incelemelerin (MRI, CT veya anjiyografi) önemlidir.

Beyin anevrizmalarında cerrahi tedavi nasıl yapılır?

Beyin anevrizmalarına ilk kez “klips” uygulaması 1937 yılında yapılmıştır. 1960’larda klips çeşitlerinin artması ve beyin cerrahisinde mikrocerrahi yöntemlerin kullanılmaya başlanması, beyin anevrizmalarında cerrahi tedaviyi altın standart konumuna getirmiştir. Buna rağmen cerrahi klipsleme ameliyatları büyük ve zor ameliyatlar sınıfına girmektedir.

Klipsleme işlemi kraniotomi (kafatasının bir parçasının çıkartılması) yoluyla yapılır. Kraniotomi ile açılan yoldan beyin ve beyin damarlarına ulaşılır, anevrizma bulunur. Bundan sonra anevrizma, çevresindeki beyin dokusundan dikkatle ayrılır. Bu aşamada anevrizmanın boynuna (tabanına) küçük bir metal (genellikle titanyum) klips uygulanır. Bu klipslerin bir yay mekanizması vardır ve yerleştirildiklerinde anevrizmanın içine doğru olan kan akımını keserler.

Beyin anevrizmalarında endovasküler yay uygulanması nasıl yapılır?

Beyin anevrizmalarının tedavisinde endovasküler tekniklerin kullanılmasına 1970’lerde başlanmıştır. Ancak kullanılan malzemenin 1980’lerdeki gelişimi ve daha sonra 1995’de ABD’de onay almasıyla bu teknik daha yaygın olarak kullanılmaya başlanmıştır.

Endovasküler yay uygulamasının da amacı cerrahi kliplerde olduğu gibi anevrizmanın yok edilmesidir. Bu tedavinin başarılı olduğuna ilişkin uzun vadeli gösterge, anevrizmanın yeniden ortaya çıkmamasıdır. Tedavi sonrasında anevrizmanın içindeki kan yolunun yeniden açılması ya da anevrizmanın yeniden büyümesi tedavi başarısızlığı sayılır.

İşlem için platinden yapılmış olan yumuşak bir yay kullanılır. Bu yay kasıktaki büyük atardamarlardan biri yoluyla dikkatli bir şekilde beyne kadar ilerletilir ve beyin içinde anevrizmanın içine yerleştirilir. Anevrizmanın içine yerleştirilen yay buradaki kan akımını bozar. Yavaşlayan kan akımının sonucunda burada büyük bir kan pıhtısı oluşur. Oluşan pıhtı ile tıkanan anevrizma kapanır ve yırtılıp kanayamaz. Girişim açısından beyin cerrahisi ile karşılaştırıldığında daha tercih edilen bir yöntem olan endovasküler yay uygulamasının uzun süreli kalıcılığı henüz bilinmemektedir. Ayrıca bütün anevrizmalar da yay uygulaması için uygun değillerdir.

Bu tedavileri kim uygular?

Cerrahi klipsleme işlemini beyin cerrahları uygular. Endovasküler yay uygulamasını ise beyin cerrahları veya girişimsel radyologlar uygular.

Bu işlemler sırasında oluşabilecek yan etkiler ya da tehlikeli durumlar neler olabilir? Hem klipsleme hem de yay uygulaması sırasında ortaya çıkabilecek en tehlikeli durum anevrizmanın yırtılması ve beyin içine kanama olmasıdır. Bu olayın ne sıklıkla görüldüğü kesin olarak bilinmemekle birlikte her iki işlem için de yaklaşık olara %2-3’lük bir orandan söz edilebilir. Anevrizmanın yırtılmasıyla beyin içine kanama olur. Bu da inme, koma veya ölüme neden olabilir. Her iki işlem sırasında da ortaya çıkabilecek olan anevrizma yırtılmasına müdahale, açık beyin ameliyatları sırasında daha rahat yapılabilir. Çünkü bu işlem sırasında kanayan yer daha rahat görülebilir ve kanama kontrolü amacıyla buraya daha kolaylıkla müdahale edilebilir.

Azalmış kan akımı ve dolayısıyla azalmış oksijenlenmeye bağlı olarak gelişebilecek inmeler de bir diğer tehlikeli durum olarak klipsleme ya da yay uygulaması sırasında ortaya çıkabilir. Bu inmenin yaygınlığı ve dağılımı anevrizmanın yerine göre değişir.

İşlemin ne kadar uzun süreceği, oluşabilecek riskler, işlemden ne kadar süre sonra normal hayata dönülebileceği gibi konular anevrizmanın yerine, kanamanın büyüklüğüne ve hastanın tıbbi durumuna bağlıdır. Dolayısıyla her bir kişinin durumu ayrı ayrı ele alınarak hekimiyle tartışılmalıdır.

Subaraknoid kanama daha çok kimlerde olur?

Bu tip kanamalara genellikle 10.000’de 1 rastlanır. Tüm inmelerin yaklaşık olarak %5-10’u subaraknoid kanamaya bağlı olarak ortaya çıkar. Daha çok 20-60 yaş grubunda görülür. Kadınlarda erkeklere kıyasla biraz daha fazla görülür.

Bütün subaraknoid kanamalar atardamarların yırtılmasından mı meydana gelir?

Hayır. Subaraknoid kanamaların küçük bir kısmında atardamar yırtığı bulunmaz. Bu tip kanamalar kendiliğinden olur ve genellikle beyinde perimezansefalik boşluklarda görülürler. Bu tip subaraknoid kanamanın iyileşme şansı çok yüksektir. Bu tip kanamanın toplardamar ya da ince kapiller damarlardan olduğu sanılmaktadır.

Subaraknoid kanamanın belirti ve bulguları nedir?

En sık rastlanan bulgu ani başlayan başağrısıdır. Bu başağrısı genellikle “şimdiye kadarki en kötü ağrı deneyimi” olarak adlandırılır. Ağrıdan önce kafa içinde bir patlama hissi alınmış olabilir. Bütün kafada olan ağrı genellikle arka taraflarda daha şiddetlidir. Bulantı ve kusma da başağrısına eşlik edebilir. Bunun yanı sıra bilinç bulanıklığı, dikkatte azalma ve giderek komaya kadar gidebilen bilinç bozuklukları görülebilir. Görme bozuklukları, çift görme, görmede kör noktaların olması veya tek gözde ani görme kaybı da ortaya çıkabilir. Boyun ağrılı ve serttir. Işık gözleri rahatsız edebilir. Boyun ve sırt ağrıları olabilir. Kişi havale geçirebilir. Bedenin bir bölgesi hareket ettirilemeyebilir veya o bölgedeki duyular yitirilebilir. Kişilik bozuklukları, kafa karışıklığı, sinirlilik,ortaya çıkabilir.