PET görüntülemesi olarak da adlandirilan pozitron emisyon tomografisi, subatomik parçaciklari saptayarak fizyolojik görüntüler elde etmeyi saglayan bir tani yöntemidir. Bu parçaciklar hastaya verilen radyoaktif bir madde tarafindan disariya yayilirlar. Elde edilen görüntüler fonksiyonlari degerlendirmekte kullanilir.

S-PET görüntülemesi en sik hangi amaçlarla kullanilir?

PET görüntülemesi en sik kanserleri saptamak ve kanser terapisinin etkilerini degerlendirmek için kullanilir. Bu görüntüleme tüm vücudu kapsar. Kalp kasindaki kan dolasimi ve koroner arter hastaligi da arastirilabilir. Miyokardin metabolizmasini inceleyen bir yöntemle birlikte kullanilarak PET görüntülemesi saglikli ve sagliksiz kalp kasinin ayirt edilmesinisaglar. Böylelikle yeterli kan akisini tekrar elde etmeyi saglayan girisimler (örn. anjiyoplasti, koroner arter baypas cerrahisi) belirlenebilir. Bellek bozukluklarini, beyin tümörü olasiligini, ilaçlara yanit vermeyen ve bu nedenle cerrahi düsünülen epilepsi vakalarini degerlendirmek için de bu yönteme basvurulabilir.

S- Islem için ne tür hazirliklar yapmam gerekir?

Doktorunuz isleme nasil hazirlanacaginizi size önceden anlatacaktir. PET için genellikle hastaneye yatis gerekmez. Bol ve rahat giysileri tercih etmeli ve görüntülemeden önce 4 saat boyunca herhangi bir sey yememelisiniz. Ancak bol bol su içmeniz istenecek ve testten önce kullanilacak ilaçlar tarif edilecektir. Diyabetik hastalarin test gününde glukoz düzeylerini kontrol altinda tutabilmek için uygun diyet kullanmalari gerekir.

S-PET görüntüleme aygitinin görünümü neye benzer?

PET cihazi ortasinda büyük bir delik olan bir daire gibidir. Cihazin içerisinde vücudunuzdaki radyoaktif maddenin yaydigi emisyonu kaydeden çok sayida dedektör vardir. Üzerine uzanacaginiz rayli ve korumali muayene masasi cihazin içerisindeki bosluga ittirilir. Görüntüler bir bilgisayar ekranina yansir.

S-PET görüntülemesinin mekanizmasini basitçe anlatir misiniz?

Siklotron adi verilen bir makinede üretilen radyoaktif madde, vücuttaki dogal bir bilesigin (çogunlukla glukoz, ama kimi zaman su ya da amonyak da olabilir) yapisina eklenir. Buna radyoaktif isaretleme denir. Radyoaktif madde eklenmis glukoz (ya da diger dogal maddeler) vücudun uygun bölgelerinde yogunlasir ve PET cihazi tarafindan saptanir.

PET görüntülerindeki farkli renk ya da parlaklik düzeyleri organ veya dokularin fonksiyonlarindaki farkliliklari yansitir. Örnegin saglikli dokular enerji için glukoz kullandiklari için, bu dokular radyoaktif isaretli glukozun bir kismini bünyelerinde toplarlar ve böylelikle PET görüntülerine yansirlar. Buna karsin, kanserli dokular normale göre daha fazla glukoz kullandiklarindan, maddeyi daha da fazla biriktirirerek normal dokulardan daha parlak görünürler.

Bilimsel tanima göre, radyoaktivitenin ortadan kalkmasi, pozitron adi verilen pozitif yüklü parçaciklarin disa salinmasina yol açar. Pozitronlar bir elektronla çarpismadan önce 1-2 milim hareket ederler. Bu çarpisma kitlenin enerjiye dönüsmesine ve böylelikle tam zit yönde hareket eden iki gama isininin yayilmasina yol açarlar. PET cihazi içerisindeki özel kristaller gama isinlarini saptarlar. Özel bir kamera yardimiyla, yayilmakta olan milyonlarca gama isini kaydedilir ve özel matematiksel formülleri kullanan bir bilgisayar tarafindan radyoaktif maddenin biriktigi bölgelerin görüntüleri çikartilir.

S-Islem nasil gerçeklestirilir.

PET odasindaki muayene masasinda size damar yoluyla (kimi zaman da solunum yoluyla bir gaz seklinde) radyoaktif madde verilir. Maddenin vücudunuzdaki dokular tarafindan emilmesi 30-60 dakika alir. Bu süre boyunca los bir odada sessizce istirahat etmeniz istenir. Uygulanan maddenin yerini degistirebilecegi için konusmaktan ya da hareket etmekten kaçinilmasi gerekir. Görüntüleme 30-45 dakika sürer.

Kalp hastalarinda önce istirahat sirasinda, daha sonra da kalbe ulasan kan akisini degistiren bir ilacin uygulanmasinin ardindan PET görüntüleri alinarak stres testi yapilabilir.

Testten sonra günlük yasaminizda herhangi bir kisitlam yapmaniz gerekmese de, radyoaktif maddeyi vücudunuzdan uzaklastirmak için bol bol su içmelisiniz.

S-Islem sirasinda ne hissedecegim?

Damar yolundan verilen radyoaktif madde hafif bir batma/karincalanma hissine yol açabilir. Test PET cihazinin içine yerlestirilmeden önce, mümkün oldugunca rahat bir konumda kalmaniz saglanir. Sizden görüntüleme sirasinda hareketsiz kalmaniz istenecektir. Kapali yerde kalma korkusu olan hastalar ya da ayni pozisyonda birkaç dakikadan fazla kalamayan hastalar biraz rahatsizlik yasayabilirler. Vücudunuza verilen radyoaktif madde herhangi bir duyumsamaya yol açmaz.

S-Sonuçlari kim yorumlar?

PET görüntülemesi bir doktorun istegi dogrultusunda yapilir. Sonuçlar PET konusunda uzmanlasmis bir radyolog tarafindan yorumlanir ve istekte bulunan doktora yazili olarak bildirilir. Yorum, bildirme ve sonuçlari iletme süreci genellikle birkaç günde tamamlanir.

S-Islemin yararlarini ve risklerini karsilastirabilir misiniz?

Yararlari:

PET, vücudun fonksiyonlarini degerlendirme olanagi tanir. Bu nedenle PET görüntülemesi kullanildiginda, CT ya da MR gibi diger görüntülemelerin saptayabildigi anatomik degisikliklerden önce, biyokimyasal degisiklikler farkedilebilir. Uygulanan radyoaktif maddenin miktari son derece düsüktür ve ömrü çok kisadir. Bu nedenle ciddi bir tehlike söz konusu degildir. Radyoaktif maddeler fetusa ya da süte geçebilir. Dolayisiyla emziren ya da gebe kadinlarda, PET görüntülemesinin yararlari ve riskleri dikkatlice degerlendirilmelidir.

S-Pozitron Emisyon Tomografisinin kisitli yönleri var midir?

Vücuttaki biyokimyasal dengesizlikler PET'in yanlis sonuçlar vermesine neden olabilir. Örnegin diyabetik hastalarda kandaki seker ya da insülin düzeyleri sonuçlari olumsuz etkileyebilmektedir. Islem sirasinda kullanilan radyoaktif maddenin ömrü çok kisa oldugu için, bu maddenin yakindaki bir laboratuvarda üretilmesi ve hastanin maddeyi almak için verilen randevuya zamaninda gitmesi gerekir. PET sonuçlarini yorumlayan radyologun nükleer tip ve PET görüntülemesi konusunda deneyimli olmasi da sarttir. Günümüzde büyük hastanelerin çogunda PET cihazi bulunmaktadir.

Son olarak, daha kapsamli arastirmanin bir bileseni olarak kullanildiginda PET görüntülemesinin degeri artar. Bu çerçevede, PET görüntüleri, BT ya da MR gibi diger görüntülemelerin sonuçlariyla sik sik karsilastirilir